Veit vi ikkje nok no?

Det var tanken eg tenkte, etter å ha lest to av vårens viktigaste bidrag til den helsepolitiske debatten. Først, Liv Bjørnhaug Johansen si bok «den lange vakta», som beskriv helsevesenet vårt frå mange perspektiv, gjennom koronaens første månader. For meg vart boka ei reise gjennom mange erfaringar eg kjende meg svært godt igjen i.

Så kom Vigdis Reisæter med si bok «jeg skal hjelpe deg. En sykepleiers farvel til eldreomsorgen». Eg er glad for at ikkje alt i denne boka er gjenkjennbart, for korleis eg har det på min arbeidsplass. Men likevel, vart noko gjennkjennbart, diverre.

Mange sjukepleiarar, faktisk så mange som ein av fem, sluttar i yrket før det har gått 10 år. Eg har aldri heilt forstått korleis ein kan tenke tanken. Personleg altså. Sjukepleiaridentiteten min ligg så djupt i meg, at eg veit verkeleg ikkje kva anna eg skulle gjere på, om eg ikkje skulle jobbe som sjukepleiar. Og no er det ikkje grunnleggjande sjukepleie som er mitt bidrag til helsetenesta. Eg er mellomleiar i sjukeheimstenesta i min kommune, og det er mange timer bak kontorpulten kvar dag, som er min arbeidskvardag. Likevel er eg nok ganske tett på golvet, om ein får seie det slik.

No har vi passert eit år med pandemi. Dei siste månadane har eg faktisk tenkt tanken eit par gongar. Kanskje er det noko heilt anna eg skal drive med? Foreløbig har eg ikkje nokre talentar eg kan spele på for å skaffe meg ein jobb som ikkje har sjukepleiar i tittelen. Eg har under pandemien bygd ein levegg. Eg forsøker å anlegge ein hage, og eg er glad i å ta bilete. Men det gjev meg ikkje ein leveveg.  «Don’t quit your dayjob», liksom.

Og kvifor har eg tenkt denne tanken no? Liv Bjørnhaug Johansen avslutter den lange vakta med å seie at noko har gått opp for ho. At ho faktisk kan gå. Eg har tenkt tanken. Så skjer det noko som gjer at eg kjem i hau at dette brenn eg for. Eg vil vere med å prege tenesta, eg ønskjer å bidra til at dette blir greitt, for dei som bur på sjukeheims avdelinga eg er leiar for , og for dei som jobbar hjå meg.

Leiinga i NSF har laga podkast der dei intervjuar forfattarane av desse bøkene. Eg var i to tankar om eg skulle høyre på. For etter å ha lest dei, så bar eg på eit alvor i fleire dagar etterpå. Eg har passert ti år som sjukepleiar. Eg har stått på barrikadane. Eg har  trakka mine mil i crocs og joggesko, med forbundsnåla på bringa,  og først og fremst har eg fått så ufatteleg mykje tilbake. Eg har med meg mange, mange møter, og mange augeblikk eg aldri kjem til å gløyme. Eg ber de med meg, og let de prege korleis neste møte blir. De har forma meg som sjukepleiar, og som menneskje.

Hovudvekta er kjekke historier. Andre er ikkje kjekke. Men eg slutta på institusjonen der leiaren sa at det ikkje er farleg å døy aleine. Jo, for den som alltid kjem inn rett etter at det siste andetrekket, så er det faktisk farleg. Får mengden av slike opplevingar bli for høg, så er det farleg for den som skal hjelpe, som for ofte går heim med kjensla av å ha gjort ein dårleg jobb. Eller ein heilt annan jobb enn du hadde ønskja. Det er farleg for helsevesenet og for velferda vår, når folk døyr åleine. Det er farleg for tilliten i samfunnet, når dette får skje, det er farleg når fagfolk ikkje blir lytta til.

Eg har ei kjensle av å jobbe i motvind av og til. Og det er klart, at på barrikadane så bles det. Det kan blåse godt på toppen av fjellet og, når ein står på den andre siden av barrikada, som leiar. På ei forelesning om helseleiing, så fortalte ein mangeårig helseleiar, at det var varmt på kjøkkenet, og om du ikkje tålte varmen, som måtte ein vurdere å gå ut. Og kanskje er det det mange kjem til å gjere. Eg trur både leiarar og folk på golvet etter pandemien kjem til å gjere nokre vurderingar. Erfaringane gjennom mange år har blitt så tydelege. Difor trur eg at tida etter pandemien no blir svært viktig for framtida i helsetenesten. Vi må få bruke erfaringane våre får pandemien til noko konstruktivt. Så kan ein i det minste finne meining i det som er så meiningslaust.

Så mange har sagt det, men eg gjentek det. Det er ikkje nok med applaus! Vi vil bli høyrt. Og vi vil få ei anstendig løn og arbeidsvilkår som er levelege. Det er ikkje greit at Erna Solberg ikkje fann plass til ein einaste sjukepleiar i koronakomisjonen! Og for å forklare overskrifta. Veit vi ikkje nok no? Er det ikkje på tide å endre kursen?

Eg valgte å høyre på podkasten. Og NSF si leiing snakka om balanse. Balanse mellom å snakke om dei tinga som ikkje fungerar, men og om det som fungerar godt, og om kvifor det faktisk virker. Det gjev meg mot, å bli minna om denne balansen. Eg er glad eg tok valet om å høyre på. Vi sjukepleiarar har ei stemme, og ei forteljing om kva som skal til for å få dei beste løysingane på plass. Det er nødvendig at den blir lytta til.

Rett før 8. mars, skulle trommekorpset til NSF spele inn ein video, for å markere, nettopp 8. Mars. Akkurat denne dagen var fotografen som skriv spalta «folk i vest», i bergens tidende ute for å sjå om det var noko han kunne feste til filmen. Eg vart observert i full fart over torgallmenningen, og med stortromma på magen, og vind i uniforma, vart eg fotografert, og spurt om eg kunne tenke meg å komme på trykk i avisa.

Alt for saka, tenkte eg, og eg hadde eigentleg gløymt heile greia, før eg i går bladde opp og fant meg sjølv over ei heilside i avisa, med følgjande tekst til:

Trommekorpset til Norsk Sykepleierforbund i Bergen blei stifta for fem år sidan. Me fekk sydd kopier av den tradisjonelle sykepleieruniforma, men med raude strømper og marsstøvlar. Kledd i dette kan eg kjenne krafta og samhaldet som ligg i historia vår. Kvart år trommar me fast i både 8. mars- og 1. mai-toget. 2020 skulle vere sjukepleiarane og jordmødrene sitt år, for å markere at det var 200 år sidan Florence Nightingale vart fødd. Det vart verkeleg vårt år, men på ein heilt annan måte. Korpset vårt har øvd digitalt det siste året, og me er klare til å fortsetje å marsjere når kampen mot korona er vunnen.

Silje Strand Skauge (41)

Og det er jo akkurat det. Vi fortsett vi, pandemi eller ikkje. Vi er her. Vi gjer det vi kan. Vi gir oss ikkje. Vi fortsett, i fellesskapet, for fellesskapet. For balansen må koma fram. Krafta, og samhaldet som ligg i historia vår. I alle møta, mellom folk. Mellom sjukepleiar og pasient. Men først og fremst mellom menneskje.

Eg vart jo litt smigra når eg vart bedt om å være med i spalta til fotografen Odd E. Nerbø. Han har sagt at han folk fortel om det dei har inni hjarta sine. Det synast eg er fint. På sett og vis er han og eg i same bransje. Vi møter folk. Vi let dei prega oss. Eg tek ikkje bilete av mine møter. Men eg har dei på netthinna. Og dei skriv historie i hjartet mitt.

Så har eg lest, rapporter, og bøker og aviser. Eg har tatt penna fatt. Og eg har erfart. Kjent det på kroppen, og vore den som har hatt skoen på. Eg veit, at vi veit nok no. Det er på tide å sette ny kurs!